Islay Whisky en Turf (NL)

Islay is voornamelijk bekend vanwege zijn uitstekende kwaliteit whisky en heeft binnen de Schotse whisky’s een aparte status (regio) vanwege het unieke karakter en de vaak voorkomende smaak van turf. Dat wil overigens niet zeggen dat alle whisky’s van Islay naar turf smaken, de onderlinge verschillen zijn enorm. De oudste whisky stokerij op Islay is de Bowmore distillery en is opgericht in 1779. Overigens zijn er in de loop der jaren heel wat distilleerderijen gestart en weer gesloten. Er waren momenten dat er zo’n 20 actief waren, van klein tot groot! Tegenwoordig zijn er negen distilleerderijen op Islay, en er zijn twee nieuwe in aanbouw, Port Ellen en één bij Farkin, tussen Port Ellen en Laphroaig.

Hoe komt Turf in de Islay Whisky?

De bodem van Islay bestaat voor een groot gedeelte uit turf, peat in het engels, die in de loop van honderden jaren werd, en nog steeds wordt gevormd door rottende planten en water. Onder druk wordt het een compacte massa die gebruikt wordt als brandstof in de open haard en voor de whisky industrie.

Bezoek ook onze Islay Foto Galerij

De compacte zompige turf wordt met de hand “gestoken”, een zwaar klusje, en wordt gedroogd door de wind. Het eindproduct is een rechthoekige klomp turf die als brandstof gebruikt wordt. Hiermee worden huizen verwarmd, hoewel in steeds mindere mate, en deze turf is tevens een van de belangrijkste ingrediënten van de whisky op Islay. Die turf wordt overigens niet in de whisky “gestopt” maar onder de gerstkorrels, de mout, verbrand waarbij de turfrook, en daarmee de smaak, in de gekiemde gerstkorrels terecht komt. Sommige distilleerderijen op Islay produceren de sterkste van alle malt whisky’s, een eigenschap die door velen wordt gewaardeerd maar ook sommigen afschrikt.

Rokende Schoorstenen Bowmore Distillery

Het proces van gerst weken en kiemen noemt men het mout proces, malting op zijn Engels, vandaar de term Malt Whisky. Het is een proces waarbij het zetmeel dat aanwezig is in gerst, omgezet wordt in vergistbare suikers. Later in het brouwproces worden deze suikers omgezet in alcohol. Tijdens het distillatie proces komt de smaak van de turf vanuit de gemaalde mout in de rauwe spirit terecht. Afhankelijk van de duur van het roken van de gerst zal de whisky meer of minder turfig smaken, dit verschilt per distilleerderij en per whisky.

Het mouten van de gerst voor sommige whisky distilleerderijen op Islay wordt veelal gedaan in de Port Ellen mouterij gebaseerd op de specificaties die per distillery sterk kunnen verschillen. Laphroaig Distillery en Bowmore Distillery doen het mouten nog zelf.

De Zuidelijke distilleerderijen (Kildalton Distilleries)

Ardbeg, Laphroaig, Lagavulin en Port Ellen (de laatste werd gesloten in 1983) behoren tot de sterkst smakende whisky’s, verzadigd met turf, rook en hebben een medicinaal karakter. Dit komt o.a. door de sterk met turf gerookte mout en het feit dat het turfachtige Islay water in ieder stadium van het productie proces wordt gebruikt. Vooral de 16 jaar oude Lagavulin en de 10 jaar oude Laphroaig staan bekend om hun zeer specifieke smaak die je moet leren waarderen. De eerder genoemde Port Ellen distillery wordt overigens weer in gebruik genomen. De planning is dat deze in 2021 weer whisky gaat produceren en dat wordt dan de 10de actieve distillery op Islay.

Lagavulin Distilleerderij

Bunnahabhain en Bruichladdich

Bruichladdich en Bunnahabhain whisky’s zijn, in tegenstelling tot hun zuidelijke buren, een stuk milder. Dit heeft deels te maken met het water wat gebruikt wordt en wat uit een bron komt, waar het water geen contact heeft gehad met turf en verder gebruiken ze minder turf tijdens het mout proces. Het resultaat hiervan is dat deze whisky’s wat lichter van smaak zijn en minder turfachtig overkomen. Echter, Bruichladdich Distillery heeft ook whisky’s zoals Port Charlotte en Octomore en met name deze laatste is een echt “Peat Monster”.

Bowmore Distillery

Bowmore Distillery en Caol Ila

De Bowmore distilleerderij is gelegen aan Loch Indaal in het centrum van Islay in het gelijknamige stadje Bowmore en vertegenwoordigd het gemiddelde van de noordelijke en zuidelijke distilleerderijen. Bowmore whisky smaakt wel turfachtig en rokerig maar bevat ook geuren van toffee, kruiden en lijnzaad. Caol Ila, iets ten zuiden van Bunnahabhain, produceert een delicate, groenachtige malt whisky met turf en zilte tonen maar tevens met een peperachtige afdronk. Caol Ila whisky wordt veel gebruikt in blended whisky’s zoals Johnny Walker.

Bezoek ook onze Islay Foto Galerij

Kilchoman Distillery

Kilchoman is gestart als een micro-stokerij op een boeren bedrijf (Rockside farm) en de eerste nieuw gebouwde stokerij sinds lang. Deze stokerij is geopend in 2004, was de achtste stokerij op het eiland, en heeft de titel van meest westelijke stokerij overgenomen van Bruichladdich. Het hele productie proces van Kilchoman wordt gedaan op het eiland zelf en ook de gerst is afkomstig van Islay, het meeste wordt verbouwd in de nabijheid. De distilleerderij is gelegen nabij Loch Gorm, dichtbij de Atlantische Oceaan. Sinds 2004 hebben er tal van uitbreidingen plaatsgevonden en de naam micro kunnen we tegenwoordig rustig weglaten.

Oogsten van de Gerst voor Kilchoman Distillery

Ardnahoe Distillery

Deze laatste distilleerderij is nieuw gebouwd en geopend in 2019. Uiteraard is nog niet bekend hoe de whisky precies gaat smaken maar de verwachting is dat het een turfige, fruitige whisky wordt! Voor de kenners, de mout van Ardnahoe heeft een PPM van 40. PPM staat voor (parts per million phenol) in de gemoute gerst. Hoe hoger dit getal hoe meer de whisky naar turf zal smaken. Zo heeft Lagavulin 16 jaar oud een PPM van 35, Laphroaig 10 jaar oud een PPM van 45. De Octomore 6.3 van Bruichladdich heeft een PPM van 258 en is daarmee de zwaarst geturfde whisky aller tijden.

Islay Festival Bruichladdich Distillery – Zo druk is het normaal niet hoor 🙂

Bezoeken Islay Distilleries

De distilleerderijen op Islay zorgen voor veel werkgelegenheid en inkomsten. Ook zijn ze ontzettend populair bij toeristen hoewel Islay meer heeft te bieden dan alleen whisky. Bezoekers komen van heinde en ver om hun favoriete distillery te bezoeken en kennis te maken met de mensen die er werken. Zeker de laatste tien jaren heeft het toerisme en het bezoek aan distilleries een enorme vlucht genomen. Er wordt veel tijd en geld in gestoken in het bouwen van voorzieningen voor de bezoeker. Kwamen ze vroeger nog weg met een toertje van een uur, een dram (glas whisky) en een bezoekje aan de kleine shop, tegenwoordig moet het allemaal groter en meer. Een restaurant is tegenwoordig de standaard, een grote winkel ook, en er is een enorme keus aan verschillende toeren en proeverijen. De bezoeker wordt in de watten gelegd. Hierdoor is wel de charme een beetje weg. Mijn advies is dan ook om te proberen buiten de seizoenen de distillery bezoekjes te plannen, als het iets rustiger is en de medewerkers van de distilleries meer tijd hebben.